Με την ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές αναμένεται:

• Να γνωρίζουν και να διακρίνουν τις ποικίλες μορφές διγλωσσίας (και πολυγλωσσίας)
• Να γνωρίζουν τις θεωρίες σχετικά με την ύπαρξη ενός ή περισσοτέρων γλωσσικών συστημάτων στον δίγλωσσο ομιλητή
• Να περιγράφουν αδρομερώς τη γλωσσική ανάπτυξη των δίγλωσσων παιδιών στα διάφορα επίπεδα της γλωσσικής ανάλυσης σε σύγκριση και με των μονόγλωσσων παιδιών
• Να συζητούν τους παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη δύο ή περισσότερων γλωσσών στο ίδιο άτομο
• Να περιγράφουν τη σχέση της διγλωσσίας με τις γνωστικές ικανότητες των δίγλωσσων ομιλητών
• Να είναι σε θέση να εντοπίζουν τις διαταραχές που εντοπίζονται σε δίγλωσσα παιδιά
• Να είναι σε θέση να διαχωρίζουν τους δείκτες γλωσσικών και γνωστικών ελλειμμάτων που οφείλονται σε διαταραχές και όχι στον παράγοντα της διγλωσσίας.
• Να γνωρίζουν αφενός τις δυνατότητες των δίγλωσσων παιδιών και αφετέρου τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σε ό,τι αφορά την επικοινωνία και την προσαρμογή τους στο σχολικό πρόγραμμα, και να εφαρμόζουν στρατηγικές ενίσχυσης της ένταξής τους στο σχολικό περιβάλλον

• Εφαρμογή της γνώσης στην πράξη
• Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών
• Προσαρμογή σε νέες καταστάσεις
• Λήψη αποφάσεων
• Αυτόνομη εργασία
• Σεβασμός στη διαφορετικότητα και την πολυπολιτισμικότητα
• Επίδειξη κοινωνικής, επαγγελματικής και ηθικής υπευθυνότητας και ευαισθησίας σε θέματα φύλου
• Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής
• Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης

Σύντομη Περιγραφή Μαθήματος

Το μάθημα καλύπτει καταρχάς τη γλωσσική ανάπτυξη σε δίγλωσσα (και πολύγλωσσα) άτομα, κυρίως παιδιά, στα διάφορα επίπεδα της γλωσσικής ανάλυσης (φωνολογία, μορφολογία, σύνταξη, μορφολογία, πραγματολογία). Έμφαση δίνεται στις ποικίλες μορφές διγλωσσίας (π.χ. ταυτόχρονη vs. διαδοχική, αμφιδύναμη vs. κυρίαρχη), στα χαρακτηριστικά των δίγλωσσων παιδιών (έναντι και των μονόγλωσσων) και στους ποικίλους παράγοντες που επηρεάζουν την εξέλιξη και τον χειρισμό δύο ή περισσότερων γλωσσών εκ μέρους του παιδιού (διγραμματισμός, ΚΟΕ κλπ.). Ταυτόχρονα γίνεται αναφορά σε διαταραχές και μαθησιακές δυσκολίες που εντοπίζονται σε δίγλωσσα παιδιά. Ιδιαίτερα δίνεται έμφαση στον διαχωρισμό των δεικτών γλωσσικών και γνωστικών ελλειμμάτων που οφείλονται σε διαταραχές και όχι στον παράγοντα της διγλωσσίας. Επιπλέον, εστιάζει τόσο στις δυνατότητες των δίγλωσσων παιδιών όσο και στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν κατά την επικοινωνία, και στις πιθανές δυσκολίες αναφορικά με την προσαρμογή τους στο σχολικό πρόγραμμα, ενώ, τέλος, παρουσιάζονται στρατηγικές ενίσχυσης της προσαρμογής τους στο σχολικό πλαίσιο.

Το μάθημα καλύπτει τις εξής θεματικές:

• Η διγλωσσία ως ατομικό και κοινωνικό φαινόμενο
• Τυπολογία της διγλωσσίας
• Θεωρίες δίγλωσσης ανάπτυξης
• Ο εγκέφαλος του δίγλωσσου ομιλητή
• Η ανάπτυξη της ατομικής διγλωσσίας στα διάφορα επίπεδα της γλωσσικής ανάλυσης (φωνολογία, μορφολογία κ.λπ.)
• Παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη των γλωσσών στο δίγλωσσο παιδί/άτομο
• Διγλωσσία και γνωστικές ικανότητες (η θεωρία του γνωστικού πλεονεκτήματος)
• Διγλωσσία και διγραμματισμός
• Διγλωσσία και αναπτυξιακές γλωσσικές διαταραχές
• Διγλωσσία και μαθησιακές δυσκολίες
• Διαφοροδιάγνωση διγλωσσίας-διαταραχών
• Διγλωσσία και εκπαιδευτικές εφαρμογές
• Η διγλωσσία στο ελληνικό συγκείμενο

• Γραπτή εργασία. Βαρύτητα: 20%
• Γραπτή εξέταση στο τέλος του εξαμήνου, η οποία περιλαμβάνει ερωτήσεις ανάπτυξης, σύντομης απάντησης ή/ και θέματα κλειστού τύπου (π.χ. πολλαπλής επιλογής). Βαρύτητα: 80%

Γλώσσα αξιολόγησης: ελληνική

Οι σχετικές πληροφορίες ανακοινώνονται στο e-class του μαθήματος.

Διανεμόμενα συγγράμματα (Εύδοξος)

• Costa, A. (2018). Ο Δίγλωσσος εγκέφαλος: H Νευροεπιστήμη της γλώσσας. Αθήνα: Σταφυλίδης.
• Διακογιώργη, Κ., Σελίμης, Στ., Παπαδοπούλου, Δ., & Ανδρέου, Γ. (Επιμ.). (2023). Διγλωσσία: Γλωσσική ανάπτυξη και εκπαιδευτικές προεκτάσεις. Αθήνα: Gutenberg.
• Τριάρχη-Hermann, Β. (2000). Η διγλωσσία στην παιδική ηλικία: Μια ψυχογλωσσολογική προσέγγιση. Αθήνα: Gutenberg.

Ενδεικτική βιβλιογραφία περαιτέρω μελέτης

• Baker, C. (2001). Εισαγωγή στη διγλωσσία και τη δίγλωσση εκπαίδευση. Αθήνα: Gutenberg.
• Γαλαντόμος, Ι. (2012). Μαθήματα διγλωσσίας. Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο.
• Γκόβαρης, Χ. (2001). Εισαγωγή στη διαπολιτισμική εκπαίδευση. Αθήνα: Διάδραση.
• Παπάς, Α. (1998). Διαπολιτισμική παιδαγωγική και διδακτική. Αθήνα: Ατραπός-Περιβολάκι.
• Μουτή, Ά., Μαλιγκούδη, Χρ., Γογωνάς, Ν.ικόλαος, & Γκαϊνταρτζή Αν. (2023). Πολυγλωσσία και ειδικά θέματα εκπαιδευτικής γλωσσολογίας. Κάλλιπος, Ανοικτές Ακαδημαϊκές Εκδόσεις. https://service.eudoxus.gr/search/#a/id:121051707/0
• Σκούρτου, Ε. (2011). Η διγλωσσία στο σχολείο. Αθήνα: Gutenberg.
• Σκούρτου, Ε., Κούρτη-Καζούλλη, Β., Σελλά-Μάζη, Ε., Χατζηδάκη, Α., Ανδρούσου, Α., Ρεβυθιάδου, Α., & Τσοκαλίδου, Π. (2016). Διγλωσσία και διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας. [ηλεκτρ. βιβλ.] Αθήνα: Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών.  Διαθέσιμο στο http://hdl.handle.net/11419/6346.
• Τσοκαλίδου, Π (2012). Χώρος για δύο. Θέματα διγλωσσίας και εκπαίδευσης. Αθήνα: Ζυγός.

Συναφή επιστημονικά περιοδικά:

• Bilingualism: Language and Cognition
• Journal of Multilingual and Multicultural Development
• International Journal of Bilingual Education and Bilingualism
• International Journal of Bilingualism

Accordion content.